My Octopus Teacher, a w wersji polskiej Czego nauczyła mnie ośmiornica, to film dokumentalny w reżyserii Pippy Ehrlich i Jamesa Reeda ukazujący podwodne przygody z kamerą Craiga Fostera. Poza materiałami filmowymi głównego bohatera ludzkiego (a są również bohaterowie zwierzęcy) na ekranie pojawiają się kadry Rogera Horrocksa, obserwującego poczynania Fostera. To dzieło traktujące o naturze, podwodnym ekosystemie, międzygatunkowym relacjach, a także wewnętrznej przemianie, okraszone wyjątkowymi, niecodziennymi ujęciami. Craig rozpoczął filmowanie w roku 2010, a po dziesięciu latach stał się aktorem w pierwszym południowoafrykańskim dokumencie przyrodniczym. Film podczas 17. Festiwalu Filmów Dokumentalnych Millennium Docs Against Gravity otrzymał nagrodę Green Warsaw za najlepszy film, a od września 2020 roku obejrzeć można go na Netfliksie.
Craig Foster, reżyser mieszkający w Kapsztadzie, przeżywając wewnętrzny kryzys, postanawia powrócić do znanego dobrze z dzieciństwa nurkowania w zimnych wodach oceanu. W 2010 roku wybiera się do niedalekiej Kapsztadu False Bay, zakłada maskę z akwalungiem i bez pianki zanurza się w Atlantyku. Pod wodą porusza się po lesie z wodorostów, jednym z zaledwie ośmiu na świecie, obserwując rośliny i zwierzęta. Z czasem zabiera ze sobą kamerę i powraca do niego porzucona pasja filmowca, a jego uwagę przykuwa młoda ośmiornica, z którą pierwszy raz spotyka się w sytuacji tworzenia przez nią z muszli i kamieni czegoś na wzór kokonu. Podwodne widoki stają się jeszcze bardziej interesujące kiedy nurek z wzajemnością obserwuje zwierzę. Podkreśla, jak inteligentne są ośmiornice, dorównujące pod tym względem psom i kotom.
Odwiedza codziennie nową znajomą, poznaje jej cykl, miejsce życia i poszukuje wszelkich informacji ułatwiających zrozumienie tej istoty, aby następnie niespodziewanie nawiązać z nią wyjątkową relację. Zyskując zaufanie zwierzęcia, coraz lepiej odkrywa oceaniczne tereny oraz tajemnice kryjącego się poza lądem życia. Pokazuje, jaka hierarchia kształtuje środowisko pełne wodorostów, a także jak kontakt z ośmiornicą wpływa na jego życie i ile go uczy. Pływanie działa na Fostera jak psychoterapia, a to, co udało mu się nakręcić, z pewnością uwrażliwiło i uwrażliwi niejednego widza.
Podczas gdy Foster dokumentował każde swoje nurkowanie kamerą wideo, nie planował nakręcić filmu. Celem, który mu przyświecał, było lepsze zrozumienie złożonego ekosystemu, skupiające się na jednym z ostatnich lasów wodorostów na świecie – mają one kluczowe znaczenie dla bioróżnorodności oceanów, ale wciąż są mało znane. Obecnie sam przyznaje, że zaskoczył go ogromny pozytywny odbiór i utożsamianie się widzów z jego przeżyciami. W celu ochrony południowoafrykańskiego lasu wodorostów i życia morskiego w 2012 roku utworzył również Sea Change Project, na którego stronie internetowej pojawiają się słowa Karola Darwina:
Te wielkie lasy wodne mogę porównać jedynie z lasami lądowymi w regionie międzyzwrotnikowym. Gdyby jednak w jakimkolwiek kraju został zniszczony las, nie sądzę, by zginęło aż tyle gatunków zwierząt, co tutaj, w wyniku zniszczenia wodorostów. Wśród liści tych roślin żyją liczne gatunki ryb, które nigdzie indziej nie znajdą pożywienia ani schronienia.
Dokument stanowi również refleksję nad wpływem człowieka na środowisko i jego kontaktem z naturą. Historia ośmiornicy, która wytworzyła niesamowitą więź z człowiekiem, porusza. Podwodne kadry wraz z odgłosami natury oraz idealnie dopasowaną ścieżką dźwiękową zachwycają i koją. Pozwalają spędzić osiemdziesiąt osiem minut wśród natury, niedostępnej nam na co dzień i złapać oddech z dala od tego, co rozgrywa się poza ekranem. Craig Foster trafnie stwierdza:
Wiele osób twierdzi, że ośmiornica jest jak kosmita. Ale dziwne jest to, że kiedy się do niej zbliżasz, zdajesz sobie sprawę, że jesteście bardzo podobni pod wieloma względami.
Fot.: Netflix
